1399/04/31

پسماند چیست و انواع پسماند کدام است؟

پسماند بخشی طبیعی از چرخه‌ طبیعت است. زمانی پسماند ایجاد می‌شود که طی یک ارگانیسم، ماده‌ای به طبیعت باز گردانده می‌شود. موجودات زنده موادی را دریافت می‌کنند و مواد زائدی را هم دفع می‌کنند که توسط دیگر موجودات زنده بازیافت می‌شود؛ بااین‌حال معمولا در پاسخ به پرسش، پسماند چیست بیشتر به پسماند‌های انسانی اشاره می‌شود. انسان‌ها جریان دیگری از پسماند را تولید می‌کنند که بیش از ظرفیت روند بازیافت طبیعی است. به همین دلیل این پسماند‌ها باید مدیریت شوند تا اثراتشان بر محیط زیست، سلامتی و زیبایی بصری کاهش پیدا کند.

پسماند چیست و انواع پسماند کدام است؟

پسماند واژه‌ای دیگر برای زباله است که شامل زباله‌ها و ضایعات مایع، جامد و گاز می‌شود. این ضایعات از فعالیت‌های انسانی به صورت مستقیم یا غیرمستقیم ناشی شده و زاید به شمار می‌روند، چرا که دیگر کارایی ندارند.

برای پسماند‌ها انواع مختلفی ذکر می‌شود که به صورت کلی در یکی از این دسته‌ها قرار می‌گیرند:

۱. پسماند مایع

این نوع از پسماند هم در زباله‌های خانگی و هم در زباله‌های صنعتی یافت می‌شود. به طور کلی این نوع از پسماند شامل آب آلوده، مایعات ارگانیک، آب حاصل از شست‌وشو، پاک‌کننده‌ها و حتی آب باران است.

۲. پسماند جامد

پسماند جامد می‌تواند در میان دسته‌بندی متنوعی قرار بگیرد که در مکان‌های مسکونی، تجاری و صنعتی پیدا می‌شوند. به طور کلی می‌توان پسماند جامد را در این دسته‌ها قرار داد:

• پسماند پلاستیکی

پسماند پلاستیکی شامل کیسه‌ها، ظروف، بطری‌ها و بسیاری محصولات دیگر است که می‌توان آن را در خانه‌ها پیدا کرد. پلاستیک قابل تجزیه نیست ولی بسیاری از انواع آن را می‌توان بازیافت کرد. دقت کنید که پلاستیک را با پسماند‌های عادی خود در یک محل قرار ندهید. این نوع از پسماند‌ها باید در سطل بازیافت زباله قرار بگیرند.

• پسماند کاغذی

این نوع از پسماند‌ها شامل مواد بسته‌بندی، روزنامه‌ها، مقوا و سایر محصولات می‌شوند. کاغذ می‌تواند به سادگی بازیافت شود و دوباره مورد استفاده قرار بگیرد. با توجه به این موضوع و ماهیت قابل بازیافت این مواد حتما آن‌ها را در سطل‌های بازیافت قرار دهید.

• پسماند‌های فلزی

این پسماند‌ها را می‌توان در شکل‌های مختلف در سرتاسر خانه‌ها پیدا کرد. بیشتر مواد فلزی قابل بازیافت هستند؛ پس مانند دو مورد قبلی اطمینان حاصل کنید که این دو نوع پسماند را به مراکز بازیافت می‌برید تا به شیوه‌‌ای مناسب دفع شوند.

• سرامیک و شیشه

این مواد هم به سادگی قابل بازیافت هستند. به دنبال سطل زباله‌های مربوط به بازیافت شیشه در اطراف خود بگردید و این مواد را به شیوه‌‌ای صحیح دفع کنید.

۳. پسماند ارگانیک

اما این دسته از پسماند چیست و شامل چه مواردی می‌شود؟ این نوع پسماند را هم می‌توان در پسماند‌های خانگی یافت. تمامی پسماند‌های غذایی در این دسته قرار می‌گیرند. با گذر زمان، پسماند ارگانیک توسط میکروارگانیسم‌ها تبدیل به کود می‌شوند. با‌این‌حال به این معنی نیست که می‌توانید این مواد را در هر کجا که می‌خواهید دفع کنید.  پسماندهای ارگانیک در محل دفع خود باعث تولید گاز متان می‌شوند. به همین علت نباید با پسماند‌های عمومی دفع شوند و می‌توان از آن‌ها برای تولید کمپوست استفاده کرد.

۴. پسماند‌های قابل بازیافت

این نوع از پسماندها شامل تمام پسماند‌هایی هستند که می‌توانند تبدیل به محصول قابل استفاده دیگری شوند. مواد جامد مانند کاغذ، فلز، لوازم خانه و زباله‌های ارگانیسم می‌توانند بازیافت شوند. اگر این موارد را همراه دیگر زباله‌ها دفن کنید به محل‌های دفع زباله برده می‌شوند؛ پس تفکیک زباله را به درستی انجام دهید و در سطل زباله‌های قابل بازیافت قرار دهید تا دوباره بتوان از آن‌ها استفاده کرد.

۵. پسماند‌های خطرناک

این پسماند‌ها شامل تمامی انواع زباله‌ها می‌شوند که قابل اشتعال، سمی، خورنده یا واکنش‌پذیر هستند. این مواد می‌توانند علاوه بر طبیعت، به انسان‌ها هم آسیب بزنند. پسماندهای خطرناک معمولا در بیمارستان‌ها، صنایع و کارخانه‌ها تولید می‌شود. که یکی از عمده‌ترین و خطرناکترین آنها زباله های بیمارستانی است.

مدیریت پسماند چیست و چگونه اجرا می‌شود؟

با روند رو به افزایش تولید زباله، مدیریت پسماند بیش از پیش اهمیت پیدا کرده است. اما مدیریت پسماند چیست؟ ساده‌ترین تعریفی که می‌توان از مدیریت پسماند داشت،‌عبارت است از جمع‌آوری، جابه‌جایی و دفع پسماند و سایر مواد زائد.

برای اجرای روند مدیریت پسماند به آشنایی دقیق با انواع زباله‌ها نیاز داریم. در این روند روش‌های مختلفی برای بازیافت پسماند‌های قابل بازیافت، هم طراحی و هم اجرا می‌شود.

مدیریت پسماند دارای اصولی است که در ادامه به این اصول می‌پردازیم:

• اصل اول: جلوگیری از تولید پسماند

این پیشگیری در فرایند‌ طراحی و ساخت محصولات اتفاق می‌افتد و در طی آن مشتریان کالاها را هم به استفاده مجدد یا طولانی مدت‌تر از محصولات ترغیب و تشویق می‌کنند. این مسئله بسیار مهم است،‌ چرا که به این طریق می‌توانیم از ازدیاد حجم زباله‌ها جلوگیری کنیم و مانع از تولید زباله‌ها شویم.

• اصل دوم: آماده‌سازی برای استفاده مجدد

این مسئله به معنی یک فرایند متفاوت برای بررسی، تعمیر و تولید مجدد بخش‌هایی از لوازم است. بعضی از محصولات به گونه‌ای طراحی شده‌اند که قابلیت استفاده مجدد دارند. با توجه به تخمین‌های اخیر مراکز بازیافت، یک سوم مواد دریافت شده می‌توانند مورد استفاده‌ مجدد قرار بگیرند. برای مثال 23 درصد از پسماند‌های الکترونیکی، ارزش استفاده‌ مجدد زیادی دارند و در واقع آماده سازی برای استفاده مجدد دارای پتانسیل فراوانی است.

• اصل سوم: بازیافت

بازیافت‌ در روند مدیریت پسماند به معنی تبدیل کردن مواد به ماده یا محصول دیگری است. با وجود این که دسترسی به منابع بازیافت برای ما راحت‌تر شده، اما همچنان 60 درصد پسماندهایی که دور ریخته می‌شوند قابل بازیافت هستند. به همین دلیل تفکیک زباله‌ها از مبدا اهمیت فراوانی دارد، چرا که جداسازی آن‌ها به فرایند بازیافت کمک خواهد کرد.

• اصل چهارم: بازیابی مواد یا انرژی

به بخشی از مدیریت پسماند بازیابی می‌گوییم که شامل هضم بی‌هوازی، سوزاندن همراه با بازیابی انرژی، گاززدایی یا تجزیه گازهای مایع است که باعث تولید انرژی و شکل دیگری از پسماند می‌شود. بعضی از زباله‌ها را با کمک این روش می‌توان برای تولید سوخت و انرژی به کار گرفت و بعضی دیگر که کارایی ندارند را به روش‌های دفن کردن یا احتراق امحا می‌کنند.

کلام آخر

این روزها کره‌ زمین بیش از هر زمان دیگری بابت پسماند‌ها و فعالیت‌های انسانی دچار تخریب و تغییر شده است. بنابراین اهمیت شناخت دقیق از تعریف پسماند، انواع آن و روش‌های مدیریت پسماند برای تک تک افراد اهمیت فراوانی دارد. این موضوع بسیار مهم است که در ابتدا جلوی ایجاد پسماند‌های بیشتر را بگیریم و در صورتی که بازیافت پسماند‌های تولیدی ما ممکن نبود به دنبال شیوه‌های دیگری باشیم که از رها شدن پسماند‌ها در محل‌های دفع زباله جلوگیری کنیم.

منبع