1399/05/02

انواع زباله ‌های بیمارستانی و روش‌های دفع آن‌ها

کشورها و سازمان‌های مختلف، زباله‌های بیمارستانی را در گروه‌های متنوعی دسته‌بندی می‌کنند. اما بااین‌حال انواع زباله ‌های بیمارستانی یکسان بوده و هر کدام از آن‌ها ممکن است به عفونت‌هایی آلوده باشند و سلامت انسان‌ها را به خطر بیندازند. به همین دلیل شناخت انواع پسماندها و ضایعات بیمارستانی همراه با آگاهی از روش‌های بهداشتی دفع آن‌ها، می‌تواند از خطرات انتشار و شیوع آلودگی‌ها جلوگیری کند. در ادامه همراه باشید تا بیشتر به شما درباره انواع زباله‌ های بیمارستانی بگوییم.

انواع زباله ‌های بیمارستانی

به هر نوع زباله‌ای که به عنوان محصول جانبی مراقبت‌های درمانی و بهداشتی در بیمارستان‌ها، درمانگاه‌ها و آزمایشگاه‌ها تولید می‌شود، زباله بیمارستانی می‌گویند. این زباله‌ها عموما عفونی بوده و می‌تواند مایع یا جامد باشد. این ضایعات و پسماندها ممکن است در هنگام تشخیص بیماری، تحقیقات آزمایشگاهی، تجویز دارو یا درمان و در تماس با بدن انسان ایجاد شود.

خون‌های دور ریخته شده، سرنگ‌ها و سوزن‌ها، ملحفه‌های بیمارستان‌ها، چاقوها و اجسام برنده، تجهیزات پزشکی، محیط‌های کشت میکروبی، بانداژها، تجهیزات آزمایشگاهی و … بعضی از انواع زباله ‌های بیمارستانی هستند. زباله‌های بیمارستانی را هم می‌توان مانند دیگر زباله‌ها طبقه‌بندی کرد. معمولا این زباله‌ها بر اساس نوع مواد و نحوه دفع، طبقه‌بندی می‌شوند.

به‌طورکلی انواع زباله های بیمارستانی را در دو گروه خطرناک و غیرخطرناک قرار می‌دهند و چهار نوع عمده زباله بیمارستانی عبارت است از:

۱. زباله بیمارستانی عمومی

زباله‌های عمومی بخش عمده زباله‌های پزشکی و بیمارستانی را در برمی‌گیرد. این زباله‌ها مانند زباله‌های خانگی و اداری هستند.

۲. زباله بیمارستانی عفونی

به هر نوع زباله‌ای که می‌تواند باعث بیماری و عفونت در انسان‌ها شود، زباله عفونی می‌گویند. این زباله‌ها معمولا آغشته به خون، ترشحات و بافت‌های آلوده بدن انسان‌های بیمار هستند.

۳. زباله های خطرناک بیمارستانی

زباله‌های خطرناک می‌توانند به انسان آسیب برسانند اما عفونی نیستند. این زباله‌ها شامل تجهیزات پزشکی و جراحی تیز و برنده همچون چاقو‌ها و بعضی مواد شیمیایی می‌شود.

۴. زباله رادیواکتیو

به هر نوع زباله‌ای که در فرایند درمانی با رادیواکتیو مثل پرتودرمانی، سرطان و دیگر تجهیزات پزشکی هسته‌ای ایجاد می‌شود، زباله رادیواکتیو می‌گویند.

سازمان بهداشت جهانی (WHO) اما طبقه‌بندی دیگری برای زباله‌های بیمارستانی دارد. این سازمان انواع زباله ‌های بیمارستانی را در هشت گروه زیر طبقه‌بندی می‌کند:

۱.  زباله‌های عفونی: هر نوع ضایعات آلوده به عفونت

۲. زباله‌های برنده و تیز: اسکالپل، سوزن، شیشه شکسته و تیغ

۳. زباله‌های پاتولوژیک: بافت بدن انسان یا حیوانات، قسمت‌های بدن، خون و ترشحات

۴. زباله‌های دارویی: داروهای استفاده نشده یا منقضی شده

۵. زباله‌های ژنتیکی: داروهای سیتوتوکسیک و سایر زباله‌های سمی خطرناک، سرطان‌زا یا جهش‌زا

۶. زباله‌های رادیواکتیو: هر نوع ضایعات آلوده به رادیواکتیو

۷. زباله‌های شیمیایی: مواد ضدعفونی کننده و دیگر زباله‌های مایع شیمیایی که از دستگاه‌ها و باتری‌ها خارج می‌شود

۸. زباله‌های عمومی: دیگر زباله‌های رایج در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی

آیا زباله‌های بیمارستانی خطرناک هستند؟

انواع زباله ‌های بیمارستانی می‌تواند برای انسان، حیوانات، آب‌ها، خاک و به‌طورکلی محیط زیست خطراتی ایجاد کند. به همین دلیل تفکیک صحیح زباله‌های بیمارستانی از مبدا اهمیت فراوانی تا دارد، تا این زباله‌ها با دیگر پسماندهای شهری و صنعتی ترکیب نشود. چرا که اگر زباله‌های بیمارستانی از دیگر زباله‌ها جدا نشده باشد، در فرایند دفع مشکلاتی ایجاد خواهد شد.

دفع نادرست زباله‌های بیمارستانی به شکل دفن کردن،‌ می‌تواند منجر به آلودگی آب‌های زیرزمینی، خاک‌ها و زیستگاه‌های اطراف شود. آلوده شدن آب‌های زیرزمینی روی سلامت انسان و حیوانات اثر می‌گذارد. به همین دلیل برای دفن زباله‌های بیمارستانی، خاک‌چال‌ها و گورستان‌های ویژه‌ای را در نظر می‌گیرند که هیچ حیوان و انسانی در ارتباط مستقیم و غیرمستقیم با آن نباشد. به این ترتیب، از انتقال و شیوع بیماری‌ها و آلودگی‌ها از طریق آب، هوا و خاک جلوگیری می‌شود.

همچنین اگر این زباله‌ها همراه با دیگر زباله‌ها سوزانده شود، منجر به انتشار گازهای آلوده خواهد شد که بسیار برای محیط زیست و سلامت انسان خطرناک خواهد بود. برای مثال دفع زباله‌های رادیواکتیو بسیار مورد توجه است، چرا که انتقال نادرست و دفع اشتباه آن می‌تواند باعث انتشار بیماری و آلودگی شود.

اگر بدن انسان به وسیله زباله‌های تیز و برنده بیمارستانی آسیب ببیند، یا این زباله‌ها به درستی دفع نشده و از طریق هوا، خاک و آب منتقل شوند، امکان انتشار بیماری‌های زیر بسیار زیاد خواهد بود:

۱. عفونت ریه

۲. عفونت‌های انگلی

۳. عفونت‌های پوستی

۴. گسترش بیماری‌های پوستی مانند HIV، هپاتیت B و C

۵. گسترش باکتری‌ها

۶. وبا

۷. سل

جالب است بدانید که سالانه بالغ بر ۳۰۰ هزار آسیب به دلیل برخورد با زباله‌های تیز و برنده بیمارستانی برای افراد مختلف ایجاد می‌شود که باعث افزایش هزینه هزاران دلاری صنعت بهداشت و درمان برای درمان بیماران جدیدتر می‌شود. به‌طورکلی باید گفت این زباله‌ها خطرناک بوده و می‌تواند آسیب‌های بسیاری را برای انسان و محیط زیست ایجاد کند.

روش‌های دفع و امحای زباله‌های بیمارستانی

یکی از بهترین روش‌ها برای دفع و امحای انواع زباله ‌های بیمارستانی، استفاده از دستگاه شریدر یا آسیاب کن است. با کمک این دستگاه می‌توان زباله‌های بیمارستانی را خرد و ریز کرد تا زباله‌های تیز و برنده مثل چاقو به دیگر انسان‌ها آسیبی نرساند. همچنین این دستگاه‌ها به دلیل داشتن فیلترهای مخصوص در جهت جذب گرد و غبار و بخار، مانع از انتشار ذرات و گازهای آلوده به محیط می‌شوند. به‌طورکلی دستگاه شریدر، زباله‌های بیمارستانی را غیرقابل استفاده کرده و از بازیافت و انتشار آلودگی‌ها جلوگیری می‌کند. همچنین این دستگاه حجم ضایعات را تا ۲۰ درصد کاهش می‌دهد.

به جز دستگاه شریدر، می‌توان از روش‌های احتراق (سوزاندن زباله)، گندزدایی کردن، اتوکلاو، اشعه‌های ماکروویو، دفن زباله و پرتوافکنی برای دفع و امحای انواع زباله ‌های بیمارستانی استفاده کرد. در روش احتراق یا دفن، سایت‌های ویژه‌ای برای زباله‌های بیمارستانی در نظر گرفته می‌شود که خاکسترهای ناشی از احتراق در محیط منتشر نشده یا بر اثر دفن، آب‌ها و زیستگاه‌های جانوری و انسان‌ها آلوده نشود.

اتوکلاو هم دستگاهی برای استریل کردن تجهیزات پزشکی با فشار، دمای بالا و بخار آب است. این روش به حذف آلودگی‌های بیمارستانی از زباله‌ها همچون باکتری‌ها، میکروب‌ها و ویروس‌ها کمک بسیاری می‌کند. روش‌ پرتوافکنی هم فرایندی است که در طی آن از انفجار گازها جلوگیری می‌شود تا محیط اطراف هنگام امحای زباله‌های بیمارستانی آلوده نشود.

گندزداها مواد شیمیایی هستند که باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها و سایر ارگانیسم‌ها را از بین برده یا از رشد آن‌ها جلوگیری می‌کنند. از گندزداها برای پاک کردن ابزارها، وسایل، لباس‌ها و دیگر ضایعات بیمارستانی استفاده می‌شود. بااین‌حال به‌طورکلی هر کشوری متناسب با شرایط و قوانین خود برای دفع و امحای زباله‌های بیمارستانی اقدام می‌کند.

کلام آخر

زباله‌ها و پسماندهای بیمارستانی انواع مختلفی داشته و هر کدام از آن‌ها به نحوی می‌تواند سلامت انسان و محیط زیست را تهدید کند. به همین دلیل باید به روش‌های دفع و امحای آن‌ها توجه بسیاری شده تا از نفوذ آلودگی جلوگیری شود.

منبع